Izenburua: …eta gauetik, euria
Idazlea: Fertxu Izquierdo
Argitaletxea: Pamiela
Urtea: 2023
2008an “Mendeko borroka” lehen eleberria argitaratu zuenetik bere bigarren eleberria dakarkigu Iruñeko Txantrea auzoko Fertxu Izquierdo idazleak, definitzen erraza ez den literatur artefaktu berezia. Irrati libreak entzuten dituzten pertsonaiak, oraindik existitzen ez diren fanzineak idazten dituztenak, piketeak defendatzen dituztenak, zapatisten matxinadaren ondorioz mexikartzen ari direnak, kalezulo ezkutuetan desagertzen direnak, eta gauetik euria noiz iritsiko zain daudenak. Funtsean, amankomuneko zorua duten izaera ezberdineko lantegi arazoak, greba, intsumisioa, errepresioa, literatur islada eta keinuak, poesia…, exkurtso osagarriak barne, kontaera eta idazketa motan garatuak rock-punk kantu askoren oihartzunean. Auzo-nobela bat da, Iruñaldean, baina bereziki Txantrean, XX. mendeko azken bi hamarkadetako giroan garatua. Argazki bizia, kalekoa, ongi egituratua eta era berean eroa…
Ba niri kontrakoa gertatu zait. Liburua mardula bada ere, arin arin irakurri dut eta berehala harrapatu nau. Atal laburrez osatutako narrazioa da, eta collage bat bezala eraikitzen da, pertsonaien arteko lotura ezberdinak ezagutzen dutugun heinean. Esango nuke 90eko hamarkadako belaunaldiko argazki ederra egin duela egileak: irrati libreak, langile borroka, musika… errealista, ia nobela historikoa da, baina puntu surrealista original batzuekin. Umoretsua ere bai. Hainbat pasarteetan barre egin dut, beste batzuetan kontu larriak ere kontatzen badizkigu ere.
Gainera, erreferentzia ezberdinez beteta dago (literaturaz gain zinema, musika, artea…) eta erreferentzia hauekin jolas politak egiten ditu egileak, baina ezagutu behar dira, jakina, edo deskubritu. Dirudiena baino gehiago dago eleberri honetan, baina batez ere originaltasuna eta freskotasuna azpimarratuko nituzke. Gomendagarria guztiz.
Liburu gorabeheratsua Fertxu Izquierdoren bigarrena. Oso luzea da, gutxitan gozagarria eta askotan aspergarria. Argumentua ere oso korapilatsua da. Izan ere, langileen borrokak, intsumisoenak, musika, poesia, Tarzan, Sobiet Batasuna eta arma psikologiko berezi batzuk tartekatzen dira liburuan zehar.
Kostatu egin zait liburua amaitzea eta irakurketa-prozesu luze honetan ahaztu egiten zaizkit pertsonaia batzuk (asko baitaude) eta atzera egin behar izan dut askotan nor zen nor jakitearren.
Hizkuntzaren aldetik, bitxia egin zait “ari izan” aditzean NOR-NORI-NORK taldeko aditz-laguntzailea erabiltzea beti eta editoreak ez zuzentzea (“esaten ari diote”). Akatsa ote da ala idazlearen hizkera normala?
Ondorioz, ez nuke gomendatuko liburu hau, astuna egin baitzait une askotan. Ea hurrengoa!