Begi kolpea. Teodoro Hernandorenaren biografia

Hasi naiz liburu gotor eta nasai hau irakurtzen, biziki interesanta da Hernandorenaren ezagutza egiten dut. Gehiago dena, nere lanarendako baliatzen dut Xabier Lasaren lan mardula , aspaldiko bertsu saioen xehetasun andana bat bildu baitut. Euskara errexa, kasu emaiten diot euskalkiari ez baita beti errexa naizen lapurtarrarentzat hegoaldeko liburuen irakurtzea (ez da beti iturritik ura bezala dario !). Goresmenak idazleari eta 111 akademiari bere eskaintza bereziagatik.

Horra hor liburu mardul bat, gizon baten bizitza oso eta betea aztertzen duena. Sakon aztertu ere. Izan ere, Teodoro Hernandorenaren bizitza ez da nolanahikoa izan. Bere herriko kulturgintza eta herrigintzaren alde eman zuen bizitza osoa. Politika, kirola, euskararen zabalkundea, irratia, zinema, bertsolaritza, zer ez zuen ukitu Teodorok¡ Xabier Lasaren hitzetan esateko “ekintzen pentsatzailea eta antolatzailea” izan zen. Benetan izan zen ekintzaile, eragile eta dinamizatzailea. Askotan garai hartako jauntxoen kontra gainera, eta batzuetan bere poltsikotik dirua jarriz ere. Baina, beti aurrera begiratzen zuen horietakoa zen. Bada, gizon hori azaltzen digu Xabier Lasak azterketa sakon horretan. Eta egileari esker, hemendik aurrera ez da Teodoro ilunpean geratuko. Teodoro bera eta hark bizi zuen garaia ezagutzeko aukera ederra ematen digu: gerra aurrekoa, gerra garaikoa eta gerra ondorengoa ezagutzeko aukera hain zuzen, hain izan zen luzea Teodororen bizitza. Azterketa sakona da, Teodoro ibili zen basoa zabala delako, baina ez da inor galduko, Xabierrek egin duen lana oso ongi egituratuta dagoelako eta berak erakusten digun bidea erraza, arina eta argitsua delako. Lan handia eta ederra egin du benetan Xabierrek.

1400 orrialde Teodoro Hernandorenaren biografia azaltzeko; ez al da gehitxo? Edozein beldurtzeko moduko liburukotea. Baina bai liburu bikaina! Ez tamainaz bakarrik, baita edukiz ere. Xabier Lasak idatziriko lan eder hau zehatza da, zehatzegia akaso, eta Hernandorenaren biografia goitik behetik azaltzeaz gain (oso biografia jakingarria), XX. mendeko euskal gizartearen eta, bereziki, euskalgintzaren argazki oso aberasgarria egin du, gehien bat XX. mendeko lehen mende erdiari dagokionez. Hamaika eserialdi behar dira lan osoa irakurtzeko, baina benetan da interesgarria. Zoritxarrez gisa honetako lanek ez dute irakurle askorik gure gizartean, eta hor galtzen da eta galdu da mende askotan gure herria, bere burua behar bezala ezagutzeari uko eginez. Baina tira! Ez gaitezen trajiko jarri. Zorionak Xabier Lasari!